Pytanie: od którego momentu jest wypadek w drodze do  pracy a kiedy wypadek w pracy .

W poniższym opracowywaniu rozważymy następujące przykłady

1/ Pracownik wysiada z samochodu prywatnego na parkingu zakładowym na terenie zakładu

2/ pracownik po przekroczeniu bramy ulega wypadkowi w drodze do szatni

2/ pracownik idzie korytarzem na terenie zakładu pracy do swojego miejsca pracy / biurko/

3/ pracownik rozpoczął pracę 1 godzinę wcześniej i na korytarzu się pośliznął

4/ pracownik po przebraniu się w szatni idąc do dysponenta złamał nogę

Odpowiedź:

Wypadek w drodze do pracy to co do zasady wypadek którzy wydarzył się na trasie między miejscem zamieszkania pracownika a granicą obszaru za który odpowiada pracodawca. Wypadek na trasie między granicą obszaru za który odpowiada pracodawca a stanowiskiem pracy oraz wszystkimi miejscami gdzie pracownik udaje się w ramach wykonywania swoich obowiązków (biuro przepustek, kadry, stołówka, szatnia, itd.) jest wypadkiem przy pracy.

Wszystkie przedstawione zdarzenia kwalifikują się jako wypadek przy pracy.

Uzasadnienie:

Zgodnie z art. 57b ust. 1 zd. I ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2021.291): Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze do lub z miejsca wykonywania zatrudnienia lub innej działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.

W uchwale z dnia 7 lutego 2013 r., III UZP 6/12, SN wyjaśnił, że „Ochrona ubezpieczeniowa wynikająca z ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (jednolity tekst: Dz.U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322) obejmuje zdarzenia mające miejsce na terenie zakładu pracy, także przed rozpoczęciem wykonywania pracy.”

W uzasadnieniu tej uchwały SN zwrócił uwagę na obowiązki pracodawcy w zakresie BHP (art. 207 k.p). Czytamy tam, też, że „Przyjęcie kryterium przestrzennego (teren zakładu pracy) pozwala na jednoznaczne rozgraniczenia wypadków w drodze do lub z pracy oraz wypadków przy pracy niezależnie od wielkości i rodzaju pracodawcy. Nawiązując do ocenianych stanów faktycznych można bowiem wskazać na odpowiedzialność pracodawcy za należyte utrzymanie stanu technicznego dróg wewnętrznych i parkingów położonych na terenie zakładu, pozostających w jego zarządzie. Odpowiedzialność ta nie obejmuje natomiast dróg publicznych. Kryterium przestrzenne może być także pomocne w ocenie sytuacji, w których w jednym budynku swoje siedziby ma wielu pracodawców (biurowce). W takiej sytuacji zakładem pracy jest wydzielona na potrzeby danego pracodawcy część budynku, nie będą natomiast nimi wspólne części (korytarze, parkingi, windy itp.).” SN nie miał zatem wątpliwości, że wypadek na parkingu zakładowym czy drodze wewnętrznej, za utrzymanie której odpowiada pracodawca, jest wypadkiem przy pracy.

W dalszej części uzasadnienia SN odniósł się do tego co składa się na wykonywanie pracy. Konkretnie zauważył, że „w pojęciu >>wykonywania zwykłych czynności<< mieszczą się również takie czynności, jak dojście pracownika do stanowiska pracy, czynności poprzedzające i następujące po czynnościach produkcyjnych oraz inne czynności podejmowane przez pracownika w miejscu pracy, które nie są wprawdzie skierowane bezpośrednio na wykonywanie pracy, lecz służą pośrednio wypełnieniu obowiązków pracowniczych i są usprawiedliwione faktem przebywania pracownika w zakładzie pracy. Należą do nich przebranie się w ubiór roboczy, ochronny, a nawet pozostawienie garderoby w szatni, spożycie posiłku, udanie się do biura celem załatwienia spraw administracyjnych itp. Są to czynności niemające bezpośredniego związku z wykonywaniem pracy, ale które są prawnie i życiowo uzasadnione istotą stosunku pracy (…)Niezrozumiała jest zatem podjęta przez Sąd Okręgowy próba zerwania normatywnego związku z pracą zdarzenia zaistniałego na terenie zakładu pracy i w czasie wyznaczonym przez pracodawcę jako czas pracy, przez odmowę przypisania charakteru zwykłych czynności pracowniczych takim zachowaniom, jak poruszanie się i zaparkowanie pojazdu, którym pracownik przybył do zakładu, opuszczanie tego pojazdu czy przemierzanie drogi z parkingu do miejsca wykonywania kolejnych czynności (np. potwierdzenie obecności w zakładzie, przebranie się w szatni i wreszcie podjęcie pracy na wyznaczonym stanowisku). Spełnienie tychże kwestionowanych przez Sąd Okręgowy czynności jest nieodzowne, aby pracownik mógł przystąpić do realizacji swoich obowiązków pracowniczych, a fakt, iż miały one miejsce po przekroczeniu bramy zakładu, wyklucza objęcie ich definicją drogi do lub z pracy.” W zasadzie wszystkie wskazane w pytaniu warianty zostały tu zasygnalizowane przez SN jako mieszczące się w zwykłych czynnościach pracownika, co przesądza, że wypadek w trakcie ich wykonywania jest wypadkiem przy pracy, a nie w drodze do pracy.

Dodatkowo wypada przytoczyć pogląd wyrażony przez SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 listopada 2014 r., I UK 120/14. SN wyraźnie podtrzymał tam poglądy wyrażone w w/w uchwale, i dodał, że „Droga do pracy rozpoczyna się z chwilą opuszczenia przez pracownika mieszkania (zamknięcia drzwi domu) i kończy się na granicy terenu władztwa zakładu pracy, natomiast droga z pracy do domu rozpoczyna się po przekroczeniu bramy zakładu pracy i wiedzie do progu domu (mieszkania) pracownika. Za wypadki przy pracy można uznać takie zdarzenia, które pozostają z nią w związku miejscowym, czasowym bądź funkcjonalnym. Czynność zaś przemieszczania się pracownika do wyjścia z zakładu pracy, po zakończeniu wykonywania obowiązków pracowniczych, pozostaje w związku miejscowym, czasowym i funkcjonalnym z wykonywaniem przez niego zwykłych czynności pracowniczych.”

Konkluzja jest taka, że wypadek w drodze do pracy to co do zasady wypadek którzy wydarzył się na trasie między miejscem zamieszkania pracownika a granicą obszaru za który odpowiada pracodawca. Oczywiście zdarzają się wyjątki – w przypadku zadaniowego czasu pracy również dojazd do miejsca pracy na polecenie pracodawcy jest uznawany za pracę, punktem startowym może być także inne, życiowo uzasadnione miejsce. Ze względów życiowych pracownik może także jechać drogą inną niż najkrótsza. Jeżeli potrzebne jest bardziej szczegółowe omówienie czym jest wypadek przy pracy a czym wypadek w drodze do pracy – proszę o sygnał, bowiem są to bardzo obszerne zagadnienia. W pytaniu wydaje się chodzić o sposób rozróżnienia między nimi w przypadkach wątpliwych.

adw. Łukasz Panasiuk