- Ostrożne zestawienie uprawień pracowników energetyki w poszczególnych Grupach
- Informacja z posiedzenia Trójstronnego Zespołu d.s. branży energetycznej w dniach – 15 -16 października br. oraz innych zespołów
Prace nad tym dokumentem trwają w Trójstronnym Zespole ds. Branży Energetycznej przy Ministerstwie Rodziny Pracy i Polityki Społecznej.
1.Dla przypomnienia – branżowy PUZP przestał funkcjonować w 2015/2016 r. kiedy to samorozwiązaniu uległy federacje pracodawców – strony tego układu. Działania te były poprzedzone próbą wypowiedzenia części układu, dotyczącej czasu pracy. Powszechnie przyjmuje się, że takie „wypowiedzenie” układu nastąpiło z inicjatywy ówczesnego Ministerstwa Skarbu Państwa. Działania te stały się między innymi przyczyną zawieszenia dialogu społecznego pomiędzy rządem oraz centralami związkowymi, a po 2015 roku także zmianą ustawy oraz powołaniem nowej Rady Dialogu Społecznego. Próby zastopowania likwidacji PUZP oraz stawiany przez Zrzeszenie Związków Zawodowych postulat przywrócenia branżowego prawa pracy dla polskiej energetyki zawsze jednak pozostawały aktualne. Niestety polityczne zmiany 2015 r. nie przyniosły spodziewanych efektów. Współprzewodniczącego Zespołu, którym dotychczas był Przewodniczący ZZZE Janusz Śniadecki zastąpiono przedstawicielem innej centrali związkowej. Przez 2,5 roku tego współprzewodnictwa posiedzenia Zespołu odbywały się sporadycznie i nie zawierały konkretnych rozwiązań . Spotkania te niewiele także wnosiły do tematu przywrócenia czy też wzmocnienia branżowego prawa pracy, które ulegało stopniowej erozji – po „wypowiedzeniu” PUZP, w 2017 roku (z wyjątkiem ENEI) w pozostałych trzech grupach kapitałowych przestały obowiązywać niemalże jednolite umowy społeczne.
- Wobec braku układu branżowego oraz wygasania kolejnych dokumentów zbiorowego prawa pracy na poziomie kapitałowych grupach energetycznych Zrzeszenie wielokrotnie postulowało o wznowienie prac na szczeblu ministerialnym, central związkowych i zarządów grup kapitałowych celem przywrócenia PUZP. Alternatywą wobec wygasania umów społecznych jest także umowa ramowa ujednolicająca prawa pracowników branży energetycznej o którą Zrzeszenie postulowało w drugiej kolejności. (patrz projekty w załącznikach)
- Działania takie stają się coraz bardziej konieczne ze względu na rosnące rozwarstwienie praw pracowników poszczególnych grup energetycznych. W niektórych liniach biznesowych PGE[1] zawarto tzw. porozumienia etatyzacyjne, zastępujące dotychczasowe umowy społeczne, podnoszące mniej lub bardziej realnie trwałość stosunku pracy zatrudnionych tam energetyków – tzw. gwarancje zatrudnienia[2] W GK Tauron przepisy uchylonej umowy społecznej wprowadzono do nowozawartego Układu Zbiorowego Pracy dla Tauron Dystrybucja[3]. W dokumencie tym brak jest jednak przepisów o wzmocnieniu trwałości stosunku pracy (tzw. gwarancjach zatrudnienia). Trwają jednak prace nad procesem etatyzacji, przy czym obecnie trudno powiedzieć, jakie, wymierne dla trwałości stosunku pracy pracownika efekty etatyzacja przyniesie – o szczegółach niżej. Podobny problem pojawił się w GK ENEA. W chwili obecnej w Grupie tej nadal obowiązuje[4] Porozumienie Zbiorowe zawarte dnia 18 grudnia 2002 roku w Zielonej Górze, w którym to ujęte są gwarancje zatrudnienia[5] W grupie ENERGA zawarto w dniu 18 września 2017 r. Porozumienie w sprawie zabezpieczenia Praw Pracowniczych, Socjalnych i Związkowych dla Pracowników Grupy ENERGA. Porozumienie to nie zawiera gwarancji zatrudnienia w takim znaczeniu jak jest to ujęte w PGE Dystrybucja i dotychczas w ENEA tj. wzmocnienie trwałości stosunku pracy poprzez znaczne[6] podwyższenie odprawy/odszkodowania w przypadku legalnego zwolnienia pracownika z przyczyn nie leżących po jego stronie. Przedmiotowe porozumienie przedłuża o rok zakaz wypowiadania stosunku pracy z pracownikiem w wieku emerytalnym oraz zwielokrotnia (do 3) odszkodowanie za nielegalne wypowiedzenie stosunku pracy [7]. Gwarancją (uzależnieniem od zgody związków zawodowych[8]) objęte są natomiast warunki pracy i płacy – oczywiście pod pewnymi warunkami. Dodać należy że porozumienie to nie zostało podpisane przez związki zawodowe działające w wytwarzaniu Grupy Energa (ENERGA Elektrownie Ostrołęka S.A.) gdzie nadal obowiązuje umowa społeczna z 1997 r. oraz część uprawnień z umowy wygasłej w 2017 r. wpisanej do ZUSP. W uzupełnieniu informacji dot. Ostrołęki należy podkreślić fakt wpisania postanowień porozumienia z września 2017 r. do układów poszczególnych pracodawców – co ogromnie wzmacnia te przepisy czyniąc je niewątpliwe normami prawnymi.
Wypada wspomnieć, że w chwili obecnej w GK ENEA trwają rozmowy nad przedłużeniem/innym ujęciem[9] gwarancji zatrudnienia. Na podstawie wstępnych propozycji pracodawców w GK ENEA – etatyzacja miałby oznaczać proces ustalania liczby etatów u poszczególnych pracodawców. Zatrudnionym na tych etatach pracownikom pracodawcy gwarantowaliby, że przed zwolnieniem ich z przyczyn leżących po ich stronie zaproponują im inny – odpowiadający jednak dotychczasowemu – etat w Grupie ENEA. Tak rozumiane „wzmocnienie trwałości stosunku pracy” (gwarancje stabilności zatrudnienia) odbiega jednak znacznie od postulatów strony społecznej, które widzą gwarancje zatrudnienia jako znaczne podwyższenie progów odpraw. Na koniec należy zaznaczyć że część przedsiębiorstw energetycznych jak np. Elektrociepłownie Warszawskie (dawniej grupa Vattenfall obecnie PGNIG S.A., warszawski przesył (grupa Innogy) czy zakłady zaplecza (przykład General Motor z Elbląga) wogółe nie są objęte umowami społecznymi.
- Sumując Począwszy od „wypowiedzenia” poprzez upływ obowiązywania umów społecznych sytuacja pracowników branży energetycznej, ze względu na pracę dla różnych grup kapitałowych coraz bardziej się rozwarstwia.
Zrzeszenie obejmujące swym zasięgiem organizacje związkowe we wszystkich grupach kapitałowych i poza nimi dostrzega ten problem i często jako jedyna organizacja stara się przywrócić prace nad ujednoliceniem branżowego prawa pracy. W momencie upływu ważności umów społecznych wnioskowaliśmy do ministra Tchórzewskiego o rozpoczęcie prac nad umową ramową dla wszystkich grup kapitałowych, ujednolicają chociażby kwestie gwarancji zatrudnienia, która to umowa miała przygotować grunt pod PUZP. Minister Tchórzewski powołując się na stanowisko jednej z central związkowych odmówił podjęcia prac nad tym projektem.
- Począwszy od czerwcowej zmiany na stanowisku współprzewodniczącego Zespołu Zrzeszenie, angażując inne centrale ponawia propozycje rozpoczęcia prac nowym PUZP, tworząc zręby nowych przepisów. W chwili obecnej powoli pojawiają się pierwsze efekty naszego uporu. Na spotkaniu we Wrocławiu wstępnie omówiono oczekiwania odnośnie przyszłego PUZP lub innego porozumienia. Poniżej fragment notatki przygotowany przez kol. Marka Soleckiego sporządzony podczas rokowań.
„W trakcie dyskusji omówiono uprawnienia wynikające z przepisów PUZP U-I.
| Lp. | Zagadnienie | Stanowisko ZZ | Stanowisko Pracodawców |
| 1 | Dodatki za pracę w soboty, niedziele i święta | Tak | Tak, dla procesów podstawowych, bez administracji i wsparcia |
| 2 | Dzień energetyka wolny od pracy | Tak | Tak |
| 3 | Premia roczna | Tak | Nie (dyskusja na temat efektywności tego wydatku) |
| 4 | Zniżka na energię (deputat) | Tak | Tak |
| 5 | Nagroda Jubileuszowa | Tak | Nie – bo to jest składnik „przestarzały” i nieefektywny, jak również wymaga tworzenia rezerw. |
| 6 | Dodatek za prace w godzinach nadliczbowych | Tak | Nie – według zapisów Kodeksu Pracy |
| 7 | Standardy BHP | Tak | Tak |
| 8 | Standardy etatyzacji w branży | Tak | Nie, jeśli jako formuła obowiązująca w PGE |
| 9 | Standardy wynagrodzeń | Tak – minima | Do zdefiniowania, w oparciu o porównania rynkowe |
| 10 | Ścieżka awansu pracowników | Tak | Nie bez indywidualnej oceny Pracownika – bez rozmowy o kompetencjach. Tak, w oparciu o kompetencje |
| 11 | UD (dodatkowy dzień wolny od pracy z tytułu pracy w ruchu ciągłym) | Tak | Tak – ale za faktycznie przepracowane godziny |
| 12 | Porozumienia umowy społeczne umocowane w PUZP / Standardy | Tak – mogą być negocjowane | Wstępnie Nie – należy zdefiniować |
- Wyniki prac zostaną przedstawione na najbliższym plenarnym posiedzeniu Trójstronnego Zespołu ds. Branży Energetycznej.
- Strony wstępnie uzgodniły termin i miejsce kolejnego spotkania Roboczego Zespołu: Warszawa 8 listopada b.r.
W międzyczasie ustalono termin Zespołu Trójstronnego na 15 i 16 października w Warszawie. W dniu 15 października br w Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog spotkali się przedstawiciele strony społecznej. Ustalono następującą strategię na spotkanie ze stroną rządową oraz pracodawczą.
- Przewodniczący ZZZE Jerzy Wiertelak ma zgłosić temat standardów w sprawie monitoringu zakładowego oraz monitoringu poczty zakładowej (projekty przepisów opracowane dla Zrzeszenia) jako materiały inicjujące prace nad przyszłym PUZP
- Solidarność (w odpowiedzi) zgłosiła iż ma uchwałę własną co do PUZP, wzywającą stronę pracodawców do powołania federacji mogącej być stroną PUZP.
- Pozostałe federacje związkowe wezwały do złożenia wspólnego wniosku do Premiera w celu zdyscyplinowania ministra Tchórzewskiego, który obiecywał rozpoczęcie prac nad PUZP. Uzgodniono formę skargi w trybie 237 K.P.A. W związku z powyższym premier będzie miał miesiąc na jej rozpatrzenie, Jednocześnie wyznaczono 3 miesiące na powstanie tej organizacji.
W dniu 16 października br w Centrum Partnerstwa Społecznego Dialog. Odbyło się posiedzenie Trójstronnego Zespołu ds. Branży Energetycznej
- W spotkaniu udział wzięły wszystkie centrale związkowe reprezentowane przez ich przewodniczących.
- Po stronie rządowej udział wzięły osoby w randze ministrów
- Po stronie pracodawczej; w przypadku PGE oraz Tauron w Zespole wzięli udział członkowie Zarządów spółek zarządczych w osobach wiceprezesów. W przypadku grupy ENEGA nikt nie wziął udziału w spotkaniu. Fakt ten odnotowano – zwracając uwagę ministrowi na podejście strony pracodawców do Zespołu Trójstronnego
- W pierwszej kolejności omówiono sprawy standaryzacji prawa energetycznego.
- W kolejnym punkcie spotkania przedstawiciel Zrzeszenia przedstawił informację o rosnącym rozwarstwieniu uprawnień pracowników energetyki, począwszy od „wypowiedzenia” PUZP poprzez wygaśniecie w 2017 r. roku umów społecznych aż do zawierania nowych porozumień w Grupach kapitałowych, zawierających różny poziom uprawnień pracowniczych, w szczególności dotyczy to tzw. „gwarancji zatrudnienia”
- W odpowiedzi przedstawiciele obecnych pracodawców wyrazili ostrożne zainteresowanie ujednolicaniem branżowego prawa energetycznego. Przedstawiciel NSZZ Solidarność skierował prośbę do obecnego na sali ministra o zdyscyplinowanie zarządów grup energetycznych w kierunku utworzenia federacji pracodawców
- Przedstawiciele Zrzeszenia przedstawili stanowisko, iż czas nieoficjalnych rozmów okołoukładowych i ostrożnych wniosków dobiegł końca. Obecna ekipa rządząca uzyskała poparcie energetyków między innymi dzięki zapowiedziom przywrócenia jednolitego branżowego prawa pracy w postaci PUZP. Wskazano także na niemalże trzyletni impas w rozmowach okołoukładoowych, którego przyczyną jest między innymi prowadzenie rozmów nieoficjalnych, składanie „ostrożnych” wniosków oraz „ostrożnych” obietnic. Podkreślono, że bez oficjalnego przedstawicielstwa pracodawców w postaci zarejestrowanej w KRS federacji nie ma mowy o konkretnych rokowaniach układowych a impas będzie trwał. Jaki sens ma rozmowa z obecnymi przedstawicielami Tauronu i PGE przy całkowitej absencji ze strony ENERGI. Przedstawiciel Zrzeszenia wezwał ministra, by ten korzystając ze swoich uprawnień właścicielskich, wykorzystując np. art. 375 K.S.H wezwał Zarządy Grup do podjęcia konkretnych działań w kierunku zawarcia PUZP.
- Kolejną i ostatnią sprawą poruszoną podczas spotkania było naruszanie praw związkowych w Grupach. Naruszanie to polega na prowadzeniu przez Pracodawców dialogu społecznego wyłącznie z wybranymi przez siebie organizacjami związkowymi lub ich federacjami. Jako przykład podano rokowania dotyczące transferu pracowników w trybie art. 23 [1] k.p. w GiEK S.A (Grupa PGE) W tym przypadku z rokowań wykluczono między innymi przedstawicieli Zrzeszenia. Kolejne przykłady to także PGE gdzie zarządy pomijają działającą w ramach Zrzeszenia a skupiającą w ostrożnych szacunkach ponad 2tyś pracowników Radę Związków Zawodowych GK PGE oraz ENERGA (sprawa rokowań nad umową społeczną z 2017 r.) i pomijanie Kolegium Związków Zawodowych GK ENERGA.
- Kolejny termin spotkania Zespołu ustalono na listopad br.
[1] Porozumienie Etatyzacyjne dla Pracowników PGE Dystrybucja S.A.
[2] § 5 wyżej wskazanego porozumienia „Strona pracodawców zobowiązuje się do nie dokonywania zwolnień grupowych i indywidualnych….”
[3] Źródło – informacja przewodniczącej MZZP
[4] Porozumienie to zostało przedłużone aneksem nr 2 który ma źródło w innym porozumieniu – z 29 czerwca 2007 zawartym w Sierakowie
[5] Paragrafy począwszy od 4 do 8 ze szczególnym uwzględnieniem 6 Strona pracodawców (…) zapewni trwałość stosunku pracy(..). Paragraf 7 wskazuje że wzmocnienie trwałości stosunku pracy nastąpi przez zwiększenie poziomu odpraw płaconych pracownikom z tytułu rozwiązania z nimi stosunku pracy z przyczyn nie lezących po stronie pracowników.
[6] PGE – 27 krotne miesięczne wynagrodzenie liczone jak za urlop wypoczynkowy plus do 3 miesięcy odprawy z ustawy „o zwolnieniach grupowych”, ENEA – iloczyn liczby miesięcy pozostałych do końca okresu gwarancyjnego i miesięczne wynagrodzenie pracownika
[7] Paragraf 5 porozumienia
[8] – zatem dotyczy to wyłącznie pracowników uzwiązkowionych, przy czym związki te muszą być stroną tego porozumienia)
[9] W zależności od tego czy jest to postulat związków czy pracodawców.