http://kancelariaregulus.pl/images/pdf/ustzz03208.pdf
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VIII kadencja
Komisja Polityki Społecznej i Rodziny
* * *
Podkomisja stała do spraw rynku pracy
S P R A W O Z D A N I E P O D K O M I S J I
Podkomisja stała po rozpatrzeniu – na posiedzeniach w dniach 24 stycznia oraz 26 i 28 lutego 2018 r. – rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o związkach
zawodowych oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1933), przedstawia załączony projekt ustawy.
Projekt
USTAWA
z dnia … 2018 r.
o zmianie ustawy o związkach zawodowych oraz niektórych innych ustaw1)
1) Niniejszą ustawą zmienia się ustawy: ustawę z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, ustawę z
dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców, ustawę z dnia 23 maja 1991 r. o
rozwiązywaniu sporów zbiorowych, ustawę z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i
prowadzeniu działalności kulturalnej, ustawę z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu
świadczeń socjalnych, ustawę z dnia 5 kwietnia 2002 r. o europejskich radach zakładowych,
ustawę z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami
stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, ustawę z dnia 9 lipca 2003 r. o
zatrudnianiu pracowników tymczasowych, ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych
programach emerytalnych, ustawę z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów
gospodarczych i spółce europejskiej, ustawę z dnia 22 lipca 2006 r. o spółdzielni europejskiej,
ustawę z dnia 25 kwietnia 2008 r. o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku
transgranicznego połączenia się spółek, ustawę z dnia 11 października 2013 r. o szczególnych
rozwiązaniach związanych z ochroną miejsc pracy oraz ustawę z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie
Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego.
Art. 1. W ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. z
2015 r. poz. 1881) wprowadza się następujące zmiany:
1) po art. 1 dodaje się art. 11 w brzmieniu:
„Art. 11. Ilekroć w ustawie jest mowa o:
1) osobie wykonującej pracę zarobkową – należy przez to rozumieć
pracownika lub osobę świadczącą pracę za wynagrodzeniem na innej
podstawie niż stosunek pracy, jeżeli nie zatrudnia do tego rodzaju pracy
innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia, oraz ma takie interesy
zawodowe związane z wykonywaniem pracy, które mogą być grupowo
chronione;
2) pracodawcy – należy przez to rozumieć pracodawcę w rozumieniu art. 3
ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz.
1666, 2138 i 2255 oraz z 2017 r. poz. 60 i 962), a także osobę fizyczną,
osobę prawną lub jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną, której
ustawa przyznaje zdolność prawną i do której stosuje się odpowiednio
przepisy o osobach prawnych, jeżeli zatrudniają one inną niż pracownik
osobę wykonującą pracę zarobkową;
3) pracowniku – należy przez to rozumieć osobę, o której mowa w art. 2
ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.”;
2) w art. 2:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych
przysługuje osobom wykonującym pracę zarobkową.”,
b) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Przejście na emeryturę lub rentę nie pozbawia osób, o których
mowa w ust. 1, prawa przynależności i wstępowania do związków
zawodowych.”,
c) po ust. 4 dodaje się ust. 41 w brzmieniu:
„41. Wolontariuszom, stażystom i innym osobom, które świadczą
osobiście pracę bez wynagrodzenia, przysługuje prawo wstępowania do
związków zawodowych w przypadkach i na warunkach określonych
statutami związków.”,
d) ust. 5–7 otrzymują brzmienie:
„5. Prawo tworzenia i wstępowania do związków zawodowych
działających u pracodawców przysługuje również osobom skierowanym
do tych pracodawców w celu odbycia służby zastępczej. Do tych osób
stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące osób wykonujących
pracę zarobkową.
6. Do praw związkowych funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej,
Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz strażaków Państwowej
Straży Pożarnej, a także pracowników Najwyższej Izby Kontroli stosuje
się odpowiednio przepisy ustawy, z uwzględnieniem ograniczeń
wynikających z odrębnych ustaw.
7. Przepisy ustawy dotyczące pracowników stosuje się odpowiednio
do funkcjonariuszy.”;
3) art. 3–5 otrzymują brzmienie:
„Art. 3. 1. Zakazuje się nierównego traktowania w zatrudnieniu osób, o
których mowa w art. 2 ust. 1 i 3–6, z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej, którego skutkiem jest w szczególności:
1) odmowa nawiązania lub rozwiązanie stosunku prawnego,
2) niekorzystne ukształtowanie wynagrodzenia za pracę zarobkową lub
innych warunków zatrudnienia albo pominięcie przy awansowaniu lub
przyznawaniu innych świadczeń związanych z pracą zarobkową,
3) pominięcie przy typowaniu do udziału w szkoleniach podnoszących
kwalifikacje zawodowe
– chyba że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami.
2. Dochodzenie roszczeń przez pracownika, wobec którego naruszono
zakaz nierównego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do
związku zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej, następuje na podstawie przepisów rozdziału IIa działu pierwszego
ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy.
3. W sprawach dotyczących roszczeń z tytułu naruszenia zakazu
nierównego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej do innych niż pracownicy osób wymienionych w ust. 1 stosuje się
odpowiednio przepisy art. 183d i art. 183e ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –
Kodeks pracy.
4. Do postępowań w sprawach dotyczących naruszenia zakazu
nierównego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej stosuje się przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks
postępowania cywilnego (Dz. U. z 2016 r. poz. 1822, z późn. zm.2)) o
postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy. Sądem właściwym do
rozpoznawania tych spraw jest właściwy sąd pracy.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2016 r. poz. 1823,
1860, 1948, 2138, 2199, 2260 i 2261 oraz z 2017 r. poz. 67, 85, 187, 768, 933, 1133, 1136, 1452,
1475, 1596 i 1727.
5. Postanowienia umów i innych aktów, na podstawie których inne niż
pracownicy osoby wymienione w ust. 1 świadczą pracę, naruszające zasadę
równego traktowania w zatrudnieniu z powodu przynależności do związku
zawodowego lub pozostawania poza nim albo wykonywania funkcji
związkowej są nieważne. Zamiast takich postanowień stosuje się odpowiednie
przepisy prawa regulujące stosunek prawny łączący te osoby z pracodawcą, a w
razie braku takich przepisów postanowienia te zastępuje się odpowiednimi
postanowieniami niemającymi charakteru dyskryminacyjnego.
Art. 4. Związki zawodowe reprezentują osoby, o których mowa w art. 2
ust. 1 i 3–6, a także bronią ich godności, praw oraz interesów materialnych i
moralnych, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych.
Art. 5. Związki zawodowe mają prawo reprezentowania na forum
międzynarodowym interesów osób wykonujących pracę zarobkową.”;
4) art. 7 i art. 8 otrzymują brzmienie:
„Art. 7. 1. W zakresie praw i interesów zbiorowych związki zawodowe
reprezentują wszystkie osoby wykonujące pracę zarobkową, niezależnie od ich
przynależności związkowej.
2. W sprawach indywidualnych dotyczących wykonywania pracy
zarobkowej związki zawodowe reprezentują prawa i interesy swoich członków.
3. Na wniosek niezrzeszonej osoby wykonującej pracę zarobkową
związek zawodowy może podjąć się obrony jej praw i interesów wobec
pracodawcy.
Art. 8. Na zasadach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach
odrębnych związki zawodowe kontrolują przestrzeganie przepisów dotyczących
interesów osób, o których mowa w art. 2 ust. 1 i 3–6, a także interesów rodzin
tych osób.”;
5) w art. 11 w ust. 3 wyrazy „międzynarodowych organizacji pracowników”
zastępuje się wyrazami „międzynarodowych organizacji związkowych”;
5a) po art. 11 dodaje się art. 111 w brzmieniu:
„Art. 111. 1. Składki członkowskie wnoszone do międzynarodowych
organizacji związkowych, reprezentujących interesy osób wykonujących pracę
zarobkową wobec instytucji Unii Europejskiej, przez organizacje związkowe,
reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu
Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. poz. 1240 oraz
z 2017 r. poz. 2371), zwanej dalej „ustawą o Radzie Dialogu Społecznego”,
wchodzące w skład Rady Dialogu Społecznego, mogą być dofinansowane z
budżetu państwa w formie dotacji celowej.
2. Dotacji celowej, o której mowa w ust. 1, udziela – na wniosek
organizacji związkowej – minister właściwy do spraw pracy, na podstawie
umowy zawartej z tą organizacją.
3. O dofinansowanie składek, o których mowa w ust. 1, może ubiegać się
organizacja związkowa, o której mowa w ust. 1, która na dzień złożenia
wniosku jest członkiem międzynarodowej organizacji związkowej od co
najmniej 12 miesięcy.
4. Kwota dotacji celowej na dofinansowanie składek z budżetu państwa w
danym roku, dla każdej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 1, nie
może być wyższa niż 300 000 zł i stanowić więcej niż 95 % wysokości tych
składek.
5. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia,
szczegółowy tryb składania wniosków, o których mowa w ust. 2, wzór wniosku
o udzielenie dotacji oraz niezbędne dokumenty, mając na względzie
zapewnienie prawidłowości, przejrzystości i efektywności wydatkowania
środków publicznych.”;
6) art. 16 otrzymuje brzmienie:
„Art. 16. Związek zawodowy zawiadamia właściwy sąd o zmianie statutu
w terminie 30 dni od dnia podjęcia uchwały w tym zakresie.”;
7) w art. 17 w ust. 1 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) pracodawca, u którego dotychczas działał związek zawodowy, został
wykreślony z właściwego rejestru z powodu jego likwidacji lub upadłości
albo jego przekształcenia organizacyjno-prawnego, uniemożliwiającego
kontynuowanie działalności tego związku;”;
8) uchyla się art. 18;
9) w art. 19 ust. 1–21 otrzymują brzmienie:
„1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o
Radzie Dialogu Społecznego, ma prawo opiniowania założeń i projektów aktów
prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. Nie dotyczy
to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej, których
opiniowanie regulują odrębne przepisy.
2. Organy władzy i administracji rządowej oraz organy samorządu
terytorialnego kierują założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa
w ust. 1, do odpowiednich władz statutowych związku, określając termin
przedstawienia opinii nie krótszy jednak niż 30 dni. Termin ten może zostać
skrócony do 21 dni ze względu na ważny interes publiczny. Skrócenie terminu
wymaga szczególnego uzasadnienia. Bieg terminu na przedstawienie opinii
liczy się od następnego dnia roboczego, z wyłączeniem soboty, następującego
po dniu przekazania założeń albo projektu wraz z informacją określającą termin
przedstawienia opinii. Nieprzedstawienie opinii w wyznaczonym terminie
uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia.
21. Założenia albo projekty aktów prawnych, o których mowa w ust. 1,
wraz z informacją określającą termin przedstawienia opinii, organy władzy i
administracji rządowej oraz organy samorządu terytorialnego przekazują na
odpowiedni adres elektroniczny wskazany przez właściwy organ statutowy
związku. Opinia związku jest przesyłana na odpowiedni adres elektroniczny
wskazany przez organ władzy lub administracji rządowej albo organ samorządu
terytorialnego w informacji określającej termin przedstawienia opinii.”;
10) w art. 191 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Organizacja związkowa, reprezentatywna w rozumieniu ustawy o
Radzie Dialogu Społecznego, ma prawo opiniowania dokumentów
konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych
ksiąg i komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w
zakresie spraw objętych zadaniami związków zawodowych.”;
11) w art. 21 dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Przepisy działu jedenastego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. –
Kodeks pracy stosuje się odpowiednio do innych niż pracownicy osób
wykonujących pracę zarobkową oraz ich pracodawców, a także do organizacji
zrzeszających te podmioty.”;
12) art. 25 i art. 251 otrzymują brzmienie:
„Art. 25. 1. Pracownikowi powołanemu do pełnienia z wyboru funkcji
związkowej poza zakładem pracy, jeżeli z wyboru wynika obowiązek
wykonywania tej funkcji w charakterze pracownika, przysługuje – na wniosek
organizacji związkowej – prawo do urlopu bezpłatnego.
2. Pracownik, w okresie urlopu bezpłatnego, o którym mowa w ust. 1,
zachowuje prawo do umundurowania oraz do korzystania z lokalu
mieszkalnego lub innego pomieszczenia mieszkalnego, zajmowanego przed
urlopem bezpłatnym, jeżeli pracodawca jest uprawniony do określania
warunków zajmowania przez pracowników takiego lokalu lub pomieszczenia.
3. Pracownikowi, który po upływie urlopu bezpłatnego lub wygaśnięciu
mandatu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej, stawi się do pracy w
terminie przewidzianym w art. 74 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy, okres urlopu bezpłatnego wlicza się do okresu pracy, od którego zależą
uprawnienia pracownicze.
4. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb udzielania
urlopu bezpłatnego, o którym mowa w ust. 1, oraz sposób postępowania w
przypadku wygaśnięcia mandatu do pełnienia z wyboru funkcji związkowej
przez pracownika korzystającego z urlopu bezpłatnego, mając na względzie
niwelowanie ujemnych następstw wynikających z pełnienia funkcji związkowej
przez pracownika, a także zabezpieczenie potrzeb pracodawcy.
5. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z
zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania
doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej poza zakładem
pracy, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.
6. Inna niż pracownik osoba wykonująca pracę zarobkową ma prawo do
zwolnienia od pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej
czynności wynikającej z jej funkcji związkowej poza zakładem pracy, jeżeli
czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy. Osoba ta
zachowuje prawo do wynagrodzenia, chyba że przepisy szczególne stanowią
inaczej.
7. Umowa zawarta między pracodawcą a inną niż pracownik osobą
wykonującą pracę zarobkową, w której określono termin wykonania pracy, nie
ulega przedłużeniu o czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w ust. 6.
8. W układzie zbiorowym pracy można określić limity czasu zwolnień od
pracy zawodowej na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności
wynikającej z funkcji związkowej osób wykonujących pracę zarobkową.
Art. 251. 1. Uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują
organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:
1) pracownikami u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji lub
2) innymi niż pracownicy osobami wykonującymi pracę zarobkową, które
świadczą pracę przez co najmniej 6 miesięcy na rzecz pracodawcy
objętego działaniem tej organizacji.
2. Organizacja, o której mowa w ust. 1, przedstawia pracodawcy, co 6
miesięcy – według stanu na dzień 30 czerwca i 31 grudnia – w terminie do 10.
dnia miesiąca następującego po tym okresie, informację o liczbie członków, o
których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 3.
3. Organizacja wskazana w ust. 1, która została utworzona w ciągu 6-
miesięcznego okresu sprawozdawczego, przedstawia pracodawcy pierwszą
informację o liczbie członków – według stanu na dzień złożenia informacji – w
terminie 2 miesięcy od dnia utworzenia organizacji związkowej. Przedstawienie
informacji w terminie określonym w zdaniu poprzednim nie wyłącza
obowiązku złożenia przez tę organizację informacji w terminie, o którym mowa
w ust. 2.
4. Informacja, o której mowa w ust. 2 lub 3, jest udostępniana przez
pracodawcę do wglądu innej działającej u niego organizacji związkowej na
pisemny wniosek tej organizacji.
5. Jeżeli osoba wykonująca pracę zarobkową należy do więcej niż jednej
zakładowej organizacji związkowej u danego pracodawcy, przy ustalaniu liczby
członków zrzeszonych w organizacji związkowej, o której mowa w ust. 1,
osoba ta może być uwzględniona tylko jako członek jednej wskazanej przez
siebie zakładowej organizacji związkowej.
6. Organizacji, która nie wypełniła w terminie obowiązków, o których
mowa w ust. 2 lub 3, nie przysługują uprawnienia zakładowej organizacji
związkowej do czasu wykonania tych obowiązków.
7. Pracodawca lub działająca u niego organizacja związkowa może zgłosić
pisemne zastrzeżenie co do liczebności danej zakładowej organizacji
związkowej w terminie 30 dni od dnia przedstawienia przez tę organizację
informacji, o której mowa w ust. 2 lub 3.
8. W przypadku, o którym mowa w ust. 7, zakładowa organizacja
związkowa, wobec której zostało zgłoszone zastrzeżenie, występuje do sądu
rejonowego – sądu pracy właściwego ze względu na siedzibę pracodawcy z
wnioskiem o ustalenie liczby członków na ostatni dzień danego półrocza.
Zakładowa organizacja związkowa może również z własnej inicjatywy
wystąpić z wnioskiem o ustalenie liczby członków. Sąd wydaje w tej sprawie
orzeczenie w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku, w trybie przepisów
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
o postępowaniu nieprocesowym.
9. Organizacji związkowej, która w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia
zastrzeżenia nie wystąpiła do sądu, nie przysługują uprawnienia zakładowej
organizacji związkowej do czasu wykonania tego obowiązku.
10. W postępowaniu sądowym do przetwarzania danych ujawniających
przynależność związkową osób wykonujących pracę zarobkową jest
upoważniony wyłącznie sąd oraz osoby działające w imieniu zakładowej
organizacji związkowej, która złożyła wniosek o ustalenie liczby jej członków.
11. Przy ustalaniu uprawnień organizacji związkowej bierze się pod
uwagę odpowiednio liczbę jej członków podaną w informacji, o której mowa w
ust. 2 lub 3, albo liczbę tych członków ustaloną przez sąd w trybie określonym
w ust. 8. Zmiany stanu liczbowego, które nastąpią w ciągu 6-miesięcznego
okresu sprawozdawczego, pozostają bez wpływu na te uprawnienia.
12. Jeżeli uprzednio zgłoszone przez pracodawcę lub zakładową
organizację związkową, o której mowa w ust. 7, zastrzeżenie co do liczebności
danej zakładowej organizacji związkowej okazało się bezpodstawne, ponowne
zgłoszenie przez te podmioty zastrzeżenia co do liczebności tej samej
organizacji związkowej może nastąpić nie wcześniej niż po upływie roku od
dnia uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie ustalenia liczby członków tej
organizacji.”;
13) po rozdziale 3 dodaje się rozdział 3a w brzmieniu:
„Rozdział 3a
Reprezentatywna organizacja związkowa
„Art. 252. 1. Reprezentatywną ponadzakładową organizacją związkową
jest ponadzakładowa organizacja związkowa:
1) reprezentatywna w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego lub
2) zrzeszająca co najmniej 15% ogółu osób wykonujących pracę zarobkową
objętych zakresem działania statutu, nie mniej jednak niż 10 000 osób
wykonujących pracę zarobkową, lub
3) zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących pracę zarobkową, dla
których ma być zawarty określony ponadzakładowy układ zbiorowy
pracy.
2. Ponadzakładowa organizacja związkowa, o której mowa w ust. 1 pkt 2 i
3, występuje do Sądu Okręgowego w Warszawie z wnioskiem o stwierdzenie
reprezentatywności, zawierającym informację o liczbie jej członków, który
wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku, w
trybie przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania
cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.
3. W przypadku stwierdzenia reprezentatywności ogólnokrajowej
organizacji międzyzwiązkowej (konfederacji) z mocy prawa stają się
reprezentatywne, wchodzące w jej skład, ogólnokrajowe związki zawodowe i
zrzeszenia (federacje) związków zawodowych.
Art. 253. 1. Reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest
zakładowa organizacja związkowa:
1) będąca jednostką organizacyjną albo organizacją członkowską
ponadzakładowej organizacji związkowej uznanej za reprezentatywną w
rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego, zrzeszająca co
najmniej 8% osób wykonujących pracę zarobkową zatrudnionych u
pracodawcy lub
2) zrzeszająca co najmniej 15% osób wykonujących pracę zarobkową
zatrudnionych u pracodawcy.
2. Jeżeli żadna z zakładowych organizacji związkowych nie spełnia
wymogów, o których mowa w ust. 1, reprezentatywną zakładową organizacją
związkową jest organizacja zrzeszająca największą liczbę osób wykonujących
pracę zarobkową zatrudnionych u pracodawcy.
3. Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna organizacja związkowa
reprezentatywna w rozumieniu ust. 1 pkt 1, wchodząca w skład tego samego
zrzeszenia (federacji) związków zawodowych lub ogólnokrajowej organizacji
międzyzwiązkowej (konfederacji), organizacje te wyłaniają wspólną
reprezentację w sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów osób
wykonujących pracę zarobkową.
4. W przypadku niewyłonienia wspólnej reprezentacji, o której mowa w
ust. 3, reprezentatywną zakładową organizacją związkową jest organizacja
zrzeszająca największą spośród nich liczbę osób wykonujących pracę
zarobkową zatrudnionych u pracodawcy lub organizacja spełniająca kryterium
reprezentatywności, o którym mowa w ust. 1 pkt 2.
5. Utrata przymiotu reprezentatywności w sprawach dotyczących
zbiorowych praw i interesów osób wykonujących pracę zarobkową pozostaje
bez wpływu na pozostałe uprawnienia reprezentatywnych zakładowych
organizacji związkowych i posiadanie przymiotu reprezentatywności w
pozostałych sprawach.
6. Przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową zrzeszonych
w zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 1 lub 2,
uwzględnia się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową należące do tej
organizacji przez okres co najmniej 6 miesięcy przed przystąpieniem do
rokowań lub uzgodnień.
7. Przy ustalaniu liczby osób wykonujących pracę zarobkową
zatrudnionych u pracodawcy, od której liczy się procent wskazany w ust. 1 pkt
1 lub 2, lub przy ustalaniu największej liczby osób wykonujących pracę
zarobkową zatrudnionych u pracodawcy, o której mowa w ust. 2, uwzględnia
się wyłącznie osoby wykonujące pracę zarobkową zatrudnione u pracodawcy
przez okres co najmniej 6 miesięcy przed rozpoczęciem rokowań lub
uzgodnień.
8. W celu stwierdzenia reprezentatywności stosuje się odpowiednio
przepisy art. 251 ust. 2–12.”;
14) w art. 26 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) zajmowanie stanowiska wobec pracodawcy lub organu samorządu załogi
w sprawach dotyczących zbiorowych interesów i praw osób
wykonujących pracę zarobkową;”;
15) art. 261 otrzymuje brzmienie:
„Art. 261. 1. W razie przejścia zakładu pracy lub jego części na nowego
pracodawcę w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy, dotychczasowy i nowy pracodawca w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. – Kodeks pracy są obowiązani do poinformowania na piśmie
działających u każdego z nich zakładowych organizacji związkowych o
przewidywanym terminie tego przejścia, jego przyczynach, prawnych,
ekonomicznych oraz socjalnych skutkach dla swoich pracowników, a także
zamierzonych działaniach dotyczących warunków zatrudnienia tych
pracowników, w szczególności warunków pracy, płacy i przekwalifikowania.
2. Informacje, o których mowa w ust. 1, dotychczasowy i nowy
pracodawca w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy są obowiązani przekazać co najmniej na 30 dni przed przewidywanym
terminem przejścia zakładu pracy lub jego części.
3. Jeżeli dotychczasowy lub nowy pracodawca w rozumieniu art. 3 ustawy
z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy zamierza podjąć działania dotyczące
warunków zatrudnienia pracowników, jest obowiązany do podjęcia negocjacji z
zakładowymi organizacjami związkowymi w celu zawarcia porozumienia w
tym zakresie, w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia przekazania
informacji o tych działaniach.
4. Porozumienie, o którym mowa w ust. 3, zawierają wszystkie
zakładowe organizacje związkowe, które prowadziły negocjacje nad tym
porozumieniem. Jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze
wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca w
rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy uzgadnia
treść porozumienia z uczestniczącymi w negocjacjach reprezentatywnymi w
rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2 zakładowymi organizacjami związkowymi, z
których każda zrzesza co najmniej 5% pracowników zatrudnionych
u pracodawcy w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy.
5. W razie niezawarcia porozumienia w terminie, o którym mowa w ust. 3,
z powodu niemożności uzgodnienia jego treści przez pracodawcę w rozumieniu
art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy z zakładowymi
organizacjami związkowymi albo z uczestniczącymi w negocjacjach
reprezentatywnymi w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2 zakładowymi
organizacjami związkowymi zrzeszającymi pracowników, pracodawca w
rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
samodzielnie podejmuje działania w sprawach dotyczących warunków
zatrudnienia pracowników, uwzględniając ustalenia dokonane z zakładowymi
organizacjami związkowymi w toku negocjacji nad zawarciem porozumienia.
6. Przepisy ust. 3–5 nie mają zastosowania, jeżeli tryb dokonania działań
dotyczących warunków zatrudnienia pracowników, jakie zamierza podjąć
pracodawca w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks
pracy, określają odrębne przepisy.”;
16) w art. 27 ust. 2 i 3 otrzymują brzmienie:
„2. Przyznawanie świadczeń z funduszu, o którym mowa w ust. 1, jest
dokonywane w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
3. Regulaminy nagród i premiowania są ustalane i zmieniane w
uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową; dotyczy to również zasad
podziału środków na wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w
jednostkach sektora finansów publicznych.”;
17) art. 28 otrzymuje brzmienie:
„Art. 28. 1. Pracodawca jest obowiązany udzielić na wniosek zakładowej
organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności
związkowej, w szczególności informacji dotyczących:
1) warunków pracy i zasad wynagradzania;
2) działalności i sytuacji ekonomicznej pracodawcy związanych z
zatrudnieniem oraz przewidywanych w tym zakresie zmian;
3) stanu, struktury i przewidywanych zmian zatrudnienia oraz działań
mających na celu utrzymanie poziomu zatrudnienia;
4) działań, które mogą powodować istotne zmiany w organizacji pracy lub
podstawach zatrudnienia.
2. Pracodawca udziela zakładowej organizacji związkowej informacji, o
których mowa w ust. 1, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wniosku.”;
18) w art. 29 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W razie uzasadnionego podejrzenia, że w zakładzie pracy lub w
miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy zarobkowej
występuje zagrożenie dla życia lub zdrowia osób, o których mowa w art. 2 ust.
1 i 41–6, zakładowa organizacja związkowa może wystąpić do pracodawcy z
wnioskiem o przeprowadzenie odpowiednich badań, zawiadamiając o tym
równocześnie właściwego okręgowego inspektora pracy. Pracodawca jest
obowiązany w terminie 14 dni od dnia otrzymania wniosku zawiadomić
zakładową organizację związkową o swoim stanowisku. W razie
przeprowadzenia badań, pracodawca niezwłocznie, nie później niż w terminie 7
dni od dnia otrzymania wyników badań, udostępnia te wyniki każdej działającej
u niego zakładowej organizacji związkowej wraz z informacją o sposobie i
terminie usunięcia stwierdzonego zagrożenia.”;
19) art. 30 otrzymuje brzmienie:
„Art. 30. 1. Jeżeli u pracodawcy działa więcej niż jedna zakładowa
organizacja związkowa, każda z nich broni praw i reprezentuje interesy swoich
członków.
2. Osoba wykonująca pracę zarobkową niezrzeszona w związku
zawodowym ma prawo do obrony swoich praw na zasadach dotyczących osób
wykonujących pracę zarobkową będących członkami związku, jeżeli wybrana
przez nią zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na obronę jej praw.
3. W indywidualnych sprawach ze stosunku pracy, w których przepisy
prawa pracy zobowiązują pracodawcę w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26
czerwca 1974 r. – Kodeks pracy do współdziałania z zakładową organizacją
związkową, przed podjęciem działania, pracodawca w rozumieniu art. 3 ustawy
z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, jest obowiązany zwrócić się do tej
organizacji o informację o pracowniku korzystającym z jej obrony, zgodnie z
ust. 1 i 2. Nieudzielenie tej informacji w terminie 5 dni od dnia otrzymania
przez zakładową organizację związkową wniosku zwalnia pracodawcę w
rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy
z obowiązku współdziałania z zakładową organizacją związkową w sprawach
dotyczących tego pracownika.
4. W sprawach dotyczących zbiorowych praw i interesów osób
wykonujących pracę zarobkową zakładowe organizacje związkowe mogą
tworzyć wspólną reprezentację związkową.
5. W sprawach wymagających zawarcia porozumienia lub uzgodnienia
stanowiska z zakładowymi organizacjami związkowymi organizacje te
przedstawiają wspólnie uzgodnione stanowisko. Sposób ustalania i
przedstawiania tego stanowiska przez wyłonioną do tych spraw wspólną
reprezentację związkową określa porozumienie zawarte przez organizacje
związkowe.
6. Jeżeli w sprawie ustalenia:
1) regulaminu wynagradzania,
2) regulaminów nagród i premiowania,
3) regulaminu zakładowego funduszu świadczeń socjalnych,
4) planu urlopów lub regulaminu pracy,
5) okresu rozliczeniowego, o którym mowa w art. 135 § 2 i 3 ustawy z dnia
26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy,
6) wykazu prac, o którym mowa w art. 1517 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca
1974 r. – Kodeks pracy,
7) indywidualnego rozkładu czasu pracy, o którym mowa w art. 8 ust. 2–4
ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz. U. z
2012 r. poz. 1155, z 2013 r. poz. 567 oraz z 2016 r. poz. 2206)
– organizacje związkowe albo reprezentatywne organizacje związkowe w
rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2, z których każda zrzesza co najmniej 5%
pracowników zatrudnionych u pracodawcy, nie przedstawią wspólnie
uzgodnionego stanowiska w terminie 30 dni od dnia przekazania im przez
pracodawcę tego dokumentu, decyzje w sprawie jego ustalenia podejmuje
pracodawca, po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych.
7. Przepis ust. 6 stosuje się odpowiednio, jeżeli u pracodawcy działa jedna
reprezentatywna zakładowa organizacja związkowa zrzeszająca co najmniej 5%
pracowników zatrudnionych u pracodawcy.”;
20) w art. 31:
a) ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„1. Prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres
kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługuje:
1) częściowo jednej osobie wykonującej pracę zarobkową w
miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków
zatrudnionych przez pracodawcę, jeżeli ich liczba jest mniejsza od
150;
2) jednej osobie wykonującej pracę zarobkową, jeżeli związek liczy od
150 do 500 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
3) dwóm osobom wykonującym pracę zarobkową, jeżeli związek liczy
od 501 do 1000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
4) trzem osobom wykonującym pracę zarobkową, jeżeli związek liczy
od 1001 do 2000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
5) kolejnej osobie wykonującej pracę zarobkową za każdy rozpoczęty
nowy tysiąc, jeżeli zakładowa organizacja związkowa liczy ponad
2000 członków zatrudnionych przez pracodawcę;
6) w niepełnym wymiarze godzin i wtedy może ono być udzielane
większej liczbie osób wykonujących pracę zarobkową, zgodnie z
zasadami określonymi w pkt 1–5.
2. Osobie wykonującej pracę zarobkową w okresie zwolnienia od
pracy, o którym mowa w ust. 1, przysługują:
1) uprawnienia lub świadczenia osoby wykonującej pracę zarobkową;
2) prawo do wynagrodzenia lub świadczenia pieniężnego, o ile zarząd
zakładowej organizacji związkowej wystąpił z takim wnioskiem.”,
b) po ust. 2 dodaje się ust. 21 w brzmieniu:
„21. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, tryb
udzielenia i korzystania ze zwolnienia od pracy, o którym mowa w ust. 1,
przysługującego osobie wykonującej pracę zarobkową, sposób ustalenia
wysokości wynagrodzenia albo świadczenia pieniężnego przysługującego
osobie w okresie zwolnienia od pracy oraz wynikających z tego tytułu
uprawnień i świadczeń, mając na względzie niwelowanie ujemnych
następstw wykonywania czynności w zarządzie zakładowej organizacji
związkowej oraz charakter stosunku łączącego osobę zwolnioną od pracy z
pracodawcą, a także zabezpieczenie potrzeb pracodawcy.”,
c) dodaje się ust. 4 i 5 w brzmieniu:
„4. Inna niż pracownik osoba wykonująca pracę zarobkową ma
prawo do zwolnienia od pracy na czas niezbędny do wykonania doraźnej
czynności wynikającej z jej funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie
może być wykonana w czasie wolnym od pracy. Osoba ta zachowuje
prawo do wynagrodzenia, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.
5. Umowa zawarta między pracodawcą a inną niż pracownik osobą
wykonującą pracę zarobkową, w której określono termin wykonania pracy,
nie ulega przedłużeniu o czas zwolnienia od pracy, o którym mowa w ust.
4.”;
21) w art. 32:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji
związkowej nie może:
1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku prawnego ze wskazanym
uchwałą zarządu jego członkiem lub z inną osobą wykonującą pracę
zarobkową będącą członkiem danej zakładowej organizacji
związkowej, upoważnioną do reprezentowania tej organizacji wobec
pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę
czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub wynagrodzenia na
niekorzyść osoby wykonującej pracę zarobkową, o której mowa w
pkt 1
– z wyjątkiem przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
a także jeżeli dopuszczają to przepisy odrębne.”,
b) po ust. 1 dodaje się ust. 11–14 w brzmieniu:
„11. Termin na wyrażenie zgody lub odmowę wyrażenia zgody przez
zarząd zakładowej organizacji związkowej wynosi:
1) 14 dni roboczych liczonych od dnia złożenia przez pracodawcę
pisemnego zawiadomienia o zamiarze wypowiedzenia lub
jednostronnej zmiany stosunku prawnego, o których mowa w ust. 1
pkt 1 albo 2, z podaniem przyczyny uzasadniającej wypowiedzenie
lub jednostronną zmianę stosunku prawnego;
2) 7 dni roboczych liczonych od dnia złożenia przez pracodawcę
pisemnego zawiadomienia o zamiarze rozwiązania stosunku
prawnego, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, z podaniem przyczyny
uzasadniającej rozwiązanie stosunku prawnego.
12. Bezskuteczny upływ terminów, o których mowa w ust. 11, jest
równoznaczny z wyrażeniem zgody przez zarząd zakładowej organizacji
związkowej.
13.W przypadku naruszenia przez pracodawcę warunków, o których
mowa w ust. 1, innej niż pracownik osobie wykonującej pracę zarobkową
przysługuje, niezależnie od wielkości poniesionej szkody, rekompensata w
wysokości równej 6-miesięcznemu wynagrodzeniu przysługującemu tej
osobie w ostatnim okresie zatrudnienia, a jeżeli wynagrodzenie tej osoby
nie jest wypłacane w okresach miesięcznych – w wysokości równej 6-
krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce
narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego
Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej
Polskiej „Monitor Polski”, na podstawie art. 5 ust. 7 ustawy z dnia 4 marca
1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz. U. z 2016 r.
poz. 800, 1984 i 2255). Osoba ta może dochodzić odszkodowania lub
zadośćuczynienia przenoszącego wysokość rekompensaty.
14. Przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia, o którym mowa w ust.
13, bierze się pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu 6
miesięcy poprzedzających dzień rozwiązania, wypowiedzenia lub
jednostronnej zmiany stosunku prawnego, a jeżeli inna niż pracownik
osoba wykonująca pracę zarobkową świadczyła pracę przez okres krótszy
niż 6 miesięcy – przeciętne miesięczne wynagrodzenie z całego okresu jej
zatrudnienia.”,
c) ust. 3–7 otrzymują brzmienie:
„3. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej
w rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2, wskazuje pracodawcy osoby
podlegające ochronie przewidzianej w ust. 1, w liczbie nie większej niż
liczba osób stanowiących kadrę kierowniczą u pracodawcy albo w liczbie
ustalonej zgodnie z ust. 4.
4. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej w
rozumieniu art. 253 ust. 1 lub 2, zrzeszającej do 20 członków
zatrudnionych przez pracodawcę ma prawo wskazać pracodawcy 2 osoby
wykonujące pracę zarobkową podlegające ochronie przewidzianej w ust.
1, a jeżeli organizacja zrzesza więcej niż 20 członków zatrudnionych przez
pracodawcę ma prawo wskazać, jako podlegające tej ochronie, 2 osoby
wykonujące pracę zarobkową oraz dodatkowo:
1) po jednej osobie wykonującej pracę zarobkową na każde rozpoczęte
10 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w
przedziale od 21 do 50 tych członków;
2) po jednej osobie wykonującej pracę zarobkową na każde rozpoczęte
20 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w
przedziale od 51 do 150 tych członków;
3) po jednej osobie wykonującej pracę zarobkową na każde rozpoczęte
30 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w
przedziale od 151 do 300 tych członków;
4) po jednej osobie wykonującej pracę zarobkową na każde rozpoczęte
40 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w
przedziale od 301 do 500 tych członków;
5) po jednej osobie wykonującej pracę zarobkową na każde rozpoczęte
50 członków tej organizacji zatrudnionych przez pracodawcę, w
przedziale powyżej 500 tych członków.
5. Osobami stanowiącymi kadrę kierowniczą, o których mowa w ust.
3, są kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy albo osoby
wchodzące w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, a
także inne osoby wyznaczone do dokonywania za pracodawcę czynności
w sprawach z zakresu prawa pracy.
6. Ochrona przewidziana w ust. 1, w zakładowej organizacji
związkowej innej niż wymieniona w ust. 3 i 4, przysługuje jednej osobie
wykonującej pracę zarobkową wskazanej uchwałą zarządu tej organizacji.
7. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje, przez okres 6 miesięcy
od dnia utworzenia komitetu założycielskiego zakładowej organizacji
związkowej, nie więcej niż trzem osobom wykonującym pracę zarobkową
wskazanym uchwałą komitetu założycielskiego.”,
d) ust. 9 otrzymuje brzmienie:
„9. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje osobie wykonującej
pracę zarobkową pełniącej z wyboru funkcję związkową poza zakładową
organizacją związkową, korzystającej u pracodawcy z urlopu bezpłatnego
lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Ochrona przysługuje w
okresie tego urlopu lub zwolnienia oraz przez rok po upływie tego okresu.
Zgodę, o której mowa w ust. 1, wyraża właściwy statutowo organ
organizacji związkowej, w której dana osoba pełni albo pełniła tę
funkcję.”,
e) po ust. 9 dodaje się ust. 91 i 92 w brzmieniu:
„91. Pracodawca powiadamia na piśmie zarząd zakładowej
organizacji związkowej o liczbie osób stanowiących kadrę kierowniczą, o
których mowa w ust. 5. Powiadomienie następuje w terminie 7 dni od dnia
otrzymania pisemnego wniosku zarządu zakładowej organizacji
związkowej.
92. Zarząd zakładowej organizacji związkowej lub komitet
założycielski zakładowej organizacji związkowej wskazują pracodawcy na
piśmie osoby, których stosunek prawny podlega ochronie, o której mowa
w ust. 1, poprzez podanie imienia i nazwiska tych osób, a także czasu
trwania ochrony. Zmiany we wskazaniu są dokonywane przez zarząd lub
komitet założycielski zakładowej organizacji związkowej na piśmie w
terminie 7 dni od dnia zaistnienia zmiany.”,
f) uchyla się ust. 10;
22) w art. 33 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Pracodawca, na warunkach określonych w układzie zbiorowym pracy
lub umowie, jest obowiązany udostępnić zakładowej organizacji związkowej
pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności
związkowej u pracodawcy.”;